Tihi okean nestaje, formira se novi superkontinent

 

To nije dramatično niti trenutno. Sa svakom decenijom koja prođe, udaljenost između Azije, Australije i Amerike neznatno se smanjuje. A prema procjenama naučnika, to postepeno pomjeranje jednog dana će rezultovati potpunim zatvaranjem pacifičkog basena i rađanjem novog superkontinenta – Amazije.

Razlog ovog pomjeranja leži u tektonici ploča – procesu koji pomjera Zemljinu koru poput komada na ogromnoj pokretnoj traci. Ispod Pacifika nalazi se mreža subdukcijskih zona, područja gdje okeanske ploče zaranjaju ispod kontinentalnih i nestaju u plaštu. Ova mreža, poznata kao Vatreni prsten, funkcioniše poput planetarnog odvoda koji povlači Pacifik prema unutra.

Kako objašnjava Science ABC, subdukcija je u suštini Zemljin sistem recikliranja. Dok se morsko dno širi i stvara novu koru na podvodnim grebenima, stara kora se povlači nazad u unutrašnjost Zemlje. Atlantski okean, koji ima manje zona subdukcije, nastavlja da raste, dok se Tihi okean – okružen njima – smanjuje.

Istraživači procjenjuju da se Tihi okean smanjuje brzinom od skoro 0,5 kvadratnih kilometara godišnje, što odgovara otprilike jednom inču duž glavnih rasjednih linija.

Nedavna studija naučnika sa Univerziteta Curtin i Univerziteta u Pekingu koristila je superračunare da simulira budućnost Zemljinih kontinenata. Njihovi nalazi, objavljeni u National Science Reviewu, sugerišu da će Tihi okean potpuno nestati u narednih 200 do 300 miliona godina, što će dovesti do stvaranja novog superkontinenta nazvanog Amazija.

Ovaj model zasnovan je na trendovima tektonske aktivnosti, uključujući slabljenje okeanske litosfere tokom vremena – u suštini kore i gornjeg plašta koji podržava okeansko dno – koja se postepeno omekšava kako se planeta hladi tokom geoloških epoha.

Vodeći istraživač, dr. Čuan Huang, rekao je za CNN da je smanjenje Pacifika nastavak ciklusa prisutnog kroz cijelu istoriju Zemlje. Otprilike svakih 600 miliona godina kontinenti se spajaju u jednu kopnenu masu.

Ako su simulacije tačne, Australija će prva uspostaviti kontakt, klizeći prema sjeveru u jugoistočnu Aziju. Potom će Amerika pratiti taj put, pomjerajući se prema zapadu dok se ne spoji s Azijom. Ovo nagomilavanje kontinenata u potpunosti bi eliminisalo Tihi okean i formiralo masivni superkontinent na sjevernoj hemisferi.

Prema pisanju FOX Weather, Amazija će zauzeti prostor gdje se nekada nalazio Pacifik. Atlantski i Indijski okean ostaće, ali će globalna geografija biti potpuno izmijenjena.

Iako postoje različiti modeli – poput Novopangee ili Aurike – većina savremenih istraživanja naginje zatvaranju Pacifika, a ne Atlantika, zbog starosti i geološke složenosti Pacifika. To je najstariji okean na planeti, star preko 700 miliona godina, i ostatak je superokeana Pantalasa koji je okruživao Pangeu.

Nestanak Pacifika imat će ozbiljne posljedice, upozoravaju naučnici.

Prvo, promijeniće se klima. Okeanske struje, koje regulišu temperaturu i prenose hranljive materije, biće poremećene. Kako navodi India Narrative, ranija pomjeranja kontinenata izazvala su klimatske promjene poput formiranja antarktičkog ledenog pokrivača. Bez ogromnog Pacifika koji prenosi toplotu širom svijeta, unutrašnjost Amazije mogla bi postati sušna i izložena ekstremnim temperaturnim oscilacijama.

Drugo, mogao bi opasti biodiverzitet. Jedna kopnena masa okružena jednim okeanom ograničila bi morske ekosisteme i smanjila staništa za kopneni život. Vrste koje zavise od pacifičkih struja, temperatura i staništa mogle bi nestati.

Kontinenti koje danas poznajemo – Sjeverna Amerika, Afrika, Australija i ostali – samo su faza u dugoj istoriji Zemlje. Prije Pangee postojala je Rodinija, a prije nje Kolumbija. Za 300 miliona godina, Amazija bi mogla zauzeti njihovo mjesto.

Kako piše World Atlas, Zemlja nikada ne miruje. Ono što izgleda trajno zapravo je privremeno. Okeani se šire i nestaju, kontinenti se sudaraju i ponovo uzdižu.

Povlačenje Pacifika jeste sporo, ali nezaustavljivo. Neće nestati sutra, ali put je već određen. A za one koji gledaju dalje od ljudskog vijeka, to je priča o živom i promjenjivom svijetu, u kojem ništa ne traje vječno, prenosi N1.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.