Na današnji dan prije 50 godina: Kinđe utišao 15.000 Meksikanaca

Piše: J. MRŽLJAK

Mirza Delibašić, najbolji bh. sportista svih vremena, osvojio je sve što se moglo osvojiti u klupskoj i reprezentativnoj košarkaškoj karijeri. Kao član Bosne bio je prvak Evrope, s Realom osvojio titulu klupskog prvaka svijeta, dok je u dresu reprezentacije Jugoslavije osvojio zlato na Svjetskom i Evropskom prvenstvu te Olimpijskim igrama. Zapravo ne postoji igrač s prostora bivše Jugoslavije koji u svojoj riznici ima pet najvećih trofeja u “amaterskoj” košarci.

Međutim, početak reprezentativne karijere donio je razočarenja. “Kinđe” je proglašen prekobrojnim za nastup na Svjetskom prvenstvu u Portoriku 1974. godine, iako je u prethodnoj sezoni bio drugi najbolji igrač Prvenstva Jugoslavije – iza Krešimira Ćosića. Dva dana pred početak nadmetanja najboljih košarkaša svijeta u San Juanu, saopšteno mu je da će na Mundobasketu biti posmatrač. Razočaran i skrhan, od KK Bosna je dobio je telegram u kojem je stajalo: “Mi smo uz tebe. Najbolji si”.

Nekih 11 mjeseci kasnije desilo se ono što se dugo očekivalo – Mirza Delibašić je prvi put nastupio na velikom takmičenju. Bio je član reprezentacije Jugoslavije koja je osvojila zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu, čija je završnica odigrana u junu 1975. u Beogradu. U finalnoj utakmici u “Pioniru” su Plavi bili bolji od reprezentacije SSSR (90:84), uz šest poena najboljeg košarkaša Bosne. Tokom Eurobasketa je “Kinđe” postigao 58 poena i s prosjekom od 8,3 koševa po utakmici dao doprinos osvajanju zlata.

Već narednog mjeseca je Delibašić ponovo obukao dres reprezentacije, ovaj put kao lider ekipe. U ljeto 1975. je Svjetska košarkaška federacija (FIBA) organizirala neobično takmičenje – Interkontinetalni kup između Amerike i Evrope. Boje Amerike branili su SAD, Brazil, Kanada i Meksiko, konkurenti su bile selekcije Jugoslavije, SSSR-a, Italije i Grčke. Evropske i američke reprezentacije su međusobno igrale po dvokružnom sistemu, svaka pobjeda donosila je bod kontinentu.

Čudno takmičenje došlo je na kraju naporne sezone, pa nikoga nije začudilo da je većina zlatne jugoslovenske reprezentacije dobila poštedu, a u timu za Interkontinentalni kup su se našla samo trojica igrača s Eurobasketa – Mirza Delibašić (Bosna), Željko Jerkov (Jugoplastika) i Rajko Žižić (Beograd). Selektor Mirko Novosel je Interkontinentalni kup zamislio kao početni korak u neminovnom procesu smjene generacija, tražeći alternative za igrače koji su najavili povlačenje nakon Eurobasketa (Nikola Plećaš, Dragan Kapičić, Rato Tvrdić).

Zato su u tim za Interkontinentalni kup pozvana i trojica košarkaša, koji će – zajedno s Delibašićem, Jerkovom i Žižićem – naredne godine osvojiti srebro na Olimpijskim igrama u Montrealu. Bili su to Žarko Varajić (Bosna), Blagoje Georgijevski (Rabotnički) i Andro Knego (Lokomotiva), dok su ostatak ekipe činili Goran Rakočević (C. Zvezda), Franc Volaj (Olimpija), Čedomir Perinčić (Zadar) i Radivoje Živković (C. Zvezda).

Podmlađena i neuigrana selekcija Plavih je s promjenljivim uspjehom odigrala prve četiri utakmice na domaćem terenu. Upisane su pobjede protiv Meksika (100:71) i SAD-a (82:79), ali i porazi u utakmicama s Kanadom (79:87) i Brazilom (82:97). Drugi (gostujući) krug su Plavi otvorili utakmicom protiv Brazila u Sao Paolu: iako su vodili na poluvremenu (37:34), na kraju su upisali drugi poraz od “Karioka” (75:81). Naredni rival bila je reprezentacija Meksika. Na današnji dan prije tačno 50 godina, reprezentacija Jugoslavije je nakon 20-satnog avionskog putešestvija, iz Sao Paola stigla u Mexico City.

Dočekalo ih je 15 hiljada fanatičnih gledalaca i silno motivirani domaćin, čija je prva zvijezda bio sarajevski zet! Manuel Raga, kapiten Meksika, predvodio je italijanski Ignis u finalu Kupa šampiona, koje je odigrano u tek otvorenoj Skenderiji 9. aprila 1970. Meksikanac se prije utakmice zaljubio u sarajevsku djevojku: bila je to Esma Smajiš, košarkašica Željezničara, tada jednog od najboljih klubova bivše Jugoslavije. Rodila se ljubav koja je krunisana brakom, ali tek pošto je Esma Smajiš sa Željom osvojila titulu prvaka Jugoslavije 1971.

Nošeni podrškom bučnih navijača, Meksikanci su u prvom poluvremenu igrali kao u transu. Arturo Guerrero je rešetao koš Plavih, u jednom trenutku je prednost domaćina iznosila čak 15 poena. Ipak, zahvaljujući Delibašiću i Jerkovu, puleni Mirka Novosela su do odmora zaostatak smanjili na osam koševa (47:39). U nastavku potpuno druga slika na terenu. Gosti su “utegli” odbranu, skoro nevjerovatan je podatak da su u drugih 20 minuta Meksikanci postigli svega 18 poena.

Nakon što su Plavi šest minuta prije kraja izjednačili na 58:58, krenuo je cirkus u režiji zapisničkog stola. Semafor je ubrzano otkucavao sekunde pri napadu Jugoslovena, zbog čega je Mirko Novosel dva puta tražio provjeru. Utvrđeno je da je semafor “ukrao” čak 14 sekundi u odlučujućim trenucima, pri vodstvu Meksika 64:60. Činilo se da je meč riješen, pogotovo nakon što je Jerkov napustio teren zbog pet ličnih grešaka, ali sjajni Delibašić vraća Plave u igru i smanjuje na 65:64.

Meksikanci su imali napad, ali su promašili, da bi Delibašić šest sekundi prije kraja pogodio za trijumf Plavih (65:66), pobjedu kojom je Evropa smanjila na 8:11 u Interkontinentalnom kupu. Bila je to najbolja dotadašnja partija “Kinđeta” u dresu reprezentacije: postigao je 27 koševa i potpuno nadmašio Manuela Ragu, najboljeg meksičkog košarkaša 20. stoljeća, trostrukog osvajača Kupa šampiona (današnja Euroliga). Obojica će završiti u “FIBA kući slavnih” – Delibašić 2007. godine, a Raga 2016.

Meksiko – Jugoslavija 65:66 (47:39)

MEKSIKO: Raul Palma (5), Rodriguez (8), Asiáin (2), Guerrero (30), Sáenz (7), Rafael García (8), Raga (5), Ayala, Zaragoza, Flores, Ruben Alcalá. Selektor: Pedro Barba Ramos.

JUGOSLAVIJA: Georgijevski (6), Žižić (5), Jerkov (13), Varajić (4), Delibašić (27), Rakočević, Perinčić, Volaj (2), Knego (3), Živković (6). Selektor: Mirko Novosel.